Het was de winter van 1944. De laatste winter van de bezetting.
De rook vrat aan zijn ogen. Het leek alsof de ondraaglijke hitte zijn hele lichaam zou laten smelten en dat hij als boter door de grond zou sijpelen en in de diepte eronder zou verdwijnen.
    Het huis stond in brand. Opa, oma en de kleine Aleska stonden in brand. Maar zonder pijn. Rygorka wist zeker dat ze geen pijn hadden. Een keer had hij al gezien hoe de Duitsers de oude Mikhei hadden neergeschoten en midden op het erf hadden laten liggen. Het vroor buiten, maar hij bleef liggen en bewoog niet. Opa zei dat Mikhei geen pijn had, omdat zijn ziel in de hemel was. De ziel is de persoon zelf, en zijn lichaam is net kleding. Rygorka wist dit ook. Dus dat betekent dat opa, oma en Aleska geen pijn hebben - ze zijn al in de hemel. En Rygorka is alleen. Wat moet hij nu dat hij alleen is? Bijtende rook vulde zijn mond en neus. Het werd moeilijk om te ademen. "Wat als mijn ziel samen met mijn lichaam stikt en ik nooit in de hemel kom?" Rygorka schrok van de gedachte en terwijl hij de tranen van zijn gezicht veegde begon hij de vodden van het geheime gat weg te halen.
    Opa wist dat de Duitsers elk moment konden komen en had daarom het gat aan zijn kleinzoon laten zien. Nu weet Rygorka wat hij moet doen, hij moet goed luisteren of er niemand aan deze kant van het huis is, dan zich naar buiten wurmen en uit alle macht naar het bos rennen.
    Op zijn gezicht voelde hij koude en verrassend frisse lucht.

Obersturmbannführer Neubert merkte een vreemd geluid op.
Toen hij naar beneden keek zag hij hoe er onder de muur van het huis sneeuw wegzakte en ergens naar binnen toe afbrokkelde. Een sliertje blauwachtige rook kroop langzaam door de spleet naar buiten.
Als de muur maar niet instort… Waarschijnlijk staat daarbinnen al alles in brand… De sneeuw is al gaan smelten, dacht de obersturmbannführer.Hij deed voor de zekerheid een paar stappen naar achteren.
    Plotseling herhaalde het geluid zich, iemands ademhaling was nu duidelijk te horen. De kuil onder de muur werd een stuk groter en opeens stak er een mensenhand uit. Neubert deinsde terug en trok zijn pistool uit de holster.

De obersturmbannführer drukte zich tegen de muur en stond in afwachting van wat er zou gebeuren. Soldaten roepen was dom, dat zou degene die naar buiten probeerde te komen kunnen afschrikken. Achter de hand verscheen een hoofd en naar buiten kroop een vuil mensachtig wezen.
O God, waarom is deze persoon zo klein?! Misschien is dit een kwaadaardige trol die uit de hel is gekropen om mij te straffen voor mijn zonden?! Verdomme, het is maar een jongetje. Slechts een ongewassen jongetje met gescheurde kleren. Ik schrik van alles de laatste tijd.! Maar hoe heeft hij het overleefd in dat huis? Dit betekent dat we slecht hebben gewerkt en hem bijna hebben laten ontsnappen. Zonder zijn pistool te laten zakken keek Neubert naar Rygorka.
    Nadat hij de sneeuw had afgeschud van Tyapik, zijn eekhoornknuffel, keek Rygorka op. Hij zag een pistool dat op hem gericht was met daarachter een lange Duitser met zijn vinger op de trekker. Met een zachte kreet liet Rygorka het eekhoorntje vallen en haastte zich terug het gat in.
    Maar Neubert liet het pistool zakken en greep Rygorka bij de kraag van zijn hemd. Hij draaide hem naar zich toe en zette de van de angst verwarde jongen voor zich neer.
Rygorka’s hart klopte zo snel dat het leek alsof zijn hart uit zijn borst zou springen. Angst nam elk uithoekje van zijn lichaam over, het verlamde zijn armen en benen.

Hij moest rennen, rennen uit alle macht, weg van deze Duitser. Maar de angst weerhield de jongen van zich te bewegen.

Waarom heb ik hem niet gelijk afgemaakt? Eerst ga ik hem bekijken en dan schiet ik hem neer.

Waarom zou ik hem nodig hebben?, dacht Neubert en reikte opnieuw naar zijn holster, maar toen vielen zijn ogen op de eekhoornknuffel die eenzaam in de sneeuw lag. Waarom ligt dit eekhoorntje hier?, dacht Neubert en herinnerde zich meteen Martha en zijn kleine blonde Fritz...

Die ene avond was Neubert teruggekomen uit München en had voor Fritz een kleine eekhoornknuffel meegenomen als cadeau voor zijn Naamdag.

Fritz was dolblij met het cadeau en vermaakte zich de hele avond met zijn nieuwe speeltje.
    ‘Hoe ga je hem noemen?’ vroeg Neubert aan zijn zoon.
    ‘Eekhoorntje. Gewoon Eekhoorntje’, antwoordde Fritz, nadat hij er een poosje over na had gedacht.
    ‘Maar dat is toch geen naam. Iedereen moet zijn eigen naam hebben. Kijk, jij bijvoorbeeld, bent Fritz, mama is Martha. En het eekhoorntje? Ook hij moet een naam krijgen’, protesteerde de vader.
    ‘Nee, hij heet gewoon Eekhoorntje!’ drong Fritz aan...

Toen was het zomer. De warme en zonnige zomer van 1943. In Beieren was alles groen. En hier, in hun familiehuis dat hij al van kinds af aan kende, leek de oorlog ver weg en onwerkelijk.
   
Rygorka voelde hoe een warme straal langs zijn benen begon te stromen en kreeg onmiddellijk weer kracht om te bewegen. Hij zakte op zijn knieën, omarmde de laarzen van Neubert, en begon met een nauwelijks hoorbare stem te jammeren:
   
‘Meneer fascist, meneer fascist, vermoord me niet!
Meneer fascist, ik zal goed luisteren, ik…’

Verdorie, deze kleine Rus lijkt ontzettend veel op Fritz. Dezelfde lichtblauwe ogen en blonde krullen, als ze schoon waren natuurlijk. Wat mompelt hij daar? Dat ik hem niet moet vermoorden waarschijnlijk. Snugger jongetje… Fritz was ook snugger. Waarom was? Hij is nu nog steeds snugger.
   
Neubert tilde het jongetje op bij zijn schouders en zette hem weer voor zich neer. De obersturmbannführer inspecteerde het eekhoorntje van verschillende kanten, en vroeg terwijl hij het overhandigde aan Rygorka: ‘Is dit je vriend?’ Rygorka keek aandachtig naar Neubert. Hij snapte niet waarom de duitser geïnteresseerd was in zijn knuffel. ‘Hoe heet hij?’ vroeg Neubert weer in het Duits. Rygorka bleef stil en bewoog onrustig met zijn voeten. Neubert zag dat het jongetje op blote voeten in de sneeuw stond. Wat moet ik met hem doen?, dacht de obersturmbannführer gespannen, terwijl hij hem bestudeerde. De laatste tijd was Neubert steeds meer gaan geloven in mystiek. Hij was bijgelovig geworden in de afgelopen maanden, waarin hij meer bloed dan water heeft gezien, en ook zelf bloed heeft vergoten.

Oh god, wat als deze zwijnen naar Beieren komen. Wat als mijn huis net zo wordt verbrand met Marta, en Fritz… Oh god, wat lijkt hij op Fritz! Ik laat hem wel naar het bos rennen. Als hij het haalt dan blijft ook Fritz leven, en zo niet… Als hij het haalt laat ik hem gaan. Maar wat dan? Dan gaat hij alsnog dood, met blote voeten op sneeuw houd je het niet lang vol. Maar misschien ook wel, deze Russen zijn taai. Misschien gaat hij niet dood en wordt hij opgepikt door de partizanen. Dan heeft hij geluk. Maar ik laat hem eerst rennen. Neuberts voelde het zweet uitbreken door de storende gedachte dat het leven van Fritz afhangt van of het Russische jongetje het bos haalt.
Hij lijkt écht op Fritz, dacht Neubert en overhandigde het eekhoorntje aan Rygorka. Met van de kou trillende handen drukte het jongetje de knuffel tegen zich aan en keek op naar de Duitser.
    ‘Partisanen! Schnell, schnell! Bistro!’ schreeuwde Neubert. En terwijl hij Rygorka naar het bos toedraaide, gaf hij hem een lichte trap. Rygorka begon te huilen en weigerde te rennen. Waarschijnlijk is hij bang dat ik zal schieten, vermoedde Neubert en deed zijn holster demonstratief dicht met een glimlach.
    ‘Nicht schiessen! Partisanen, bistro!’ Dit keer begon Rygorka te rennen. De koude sneeuw brandde aan zijn blauw geworden voeten, maar het jongetje besteedde er geen aandacht aan. Hij wilde maar één ding. Zo snel mogelijk bij het bos komen.

Hij wist nog niet wat hij hierna zou doen, maar hij wilde in ieder geval zichzelf redden van de vreemde en onbegrijpelijke fascisten die het huis hadden afgebrand en zijn hele familie vermoord.
    Een machinegeweer vuurde genadeloos de ene ronde na de andere. Het Russische jongetje viel. Hij stond op, maar de volgende ronde knalde hem weer neer. Paul brulde van genot en bleef schieten op het hulpeloze lichaam in de sneeuw.
Dus de Russen zullen Fritz vermoorden! Maar hoe is deze idioot hier verschenen?! Met woedende ogen stapte Neubert naar Paul toe en sloeg hem in zijn gezicht.

‘Waarvoor?’ gilde Paul en liet zijn machinegeweer vallen terwijl hij naar zijn wang greep.
    ‘Jij sukkel, je hebt deze Rus bijna laten ontsnappen!’ Neubert moest nu op een of andere manier zijn daad uitleggen.
    ‘Maar ik heb hem toch neergeschoten?!’
    ‘Laat dit een waarschuwing zijn’, zei Neubert die zichzelf weer onder controle had. En na een laatste blik op het levenloze en door afstand nauwelijks zichtbare lichaampje van Rygorka, liep hij naar de auto’s achter het huis. Op dit moment barstten de vlammen naar buiten en het huis laaide op als een heldere kaars tegen de achtergrond van een verduisterde, schemerige lucht.

‘Ze zeggen toch dat de Russen vandaag kerst vieren?’ vroeg de oude korporaal Scheinbach in de auto.
    ‘Kerst? Wat goed, we laten ook gelijk kerstkaarsen voor ze achter’, gierde Paul terwijl hij wees naar het brandende dorp.
 Wie weet, misschien komen de Russen wel echt naar Beieren. Misschien komen Fritz en Marta daadwerkelijk in hun handen terecht. Maar dat zal ze duur komen te staan! Neubert keek grimmig naar de besneeuwde velden.
    Hij wilde nu maar één ding, doden en verbranden, verbranden en doden, zodat de rode stroom van bloed de herinneringen wegspoelt van het door Paul vermoorde Russische jongetje…
    Het was het jaar van vierenveertig.

***

Rygorka werd wakker van ondraaglijke kou en een scherpe pijn. Hij probeerde op te staan maar kon niet. De benen van het jongetje waren doorboord door kogels. De sneeuw eromheen was doordrenkt met bloed, maar Rygorka zag slechts een zwarte vlek. Het was al nacht. Rygorka huilde niet. De kou was geleidelijk afgenomen en de pijn werd met elke minuut minder.
    Hij reikte naar het eekhoorntje dat naast hem lag en Rygorka drukte hem tegen zijn borst aan en keek omhoog. Oogverblindend heldere sterren schenen in de lucht. Terwijl hij in de zwarte knoopogen van de knuffel keek, fluisterde Rygorka zijn meest innerlijke gedachte tegen het eekhoorntje.

‘Ik ben niet gestikt dus nu zal ik naar de hemel gaan, dat is wat opa zei. En jij ook Tyapik. We gaan binnenkort opa, oma en Aleska zien. Het gaat daar warm en fijn zijn, en alle fascisten zullen naar de hel gaan. Dat is wat opa…’
    Rygorka maakte zijn zin niet af en sloot zijn ogen, omdat hij opeens een sterke drang had om te slapen. Zware witte vlokken vielen in stilte op Rygorka. Ze smolten niet, en bedekten het jongetje binnen een paar uur met een witte, zachte sluier, als een lijkwade.
    Het leek even alsof de natuur zelf ontroerd was door wat er was gedaan, en alles wilde verbergen omdat ze niets kon veranderen. Het was de winter van vierenveertig. De laatste winter van de bezetting…